De Federale Politie heeft de politiële criminaliteitsstatistieken voor het jaar 2023 gepubliceerd. In totaal registreerden de politiediensten 902 059 criminele feiten die in 2023 plaatsvonden, dat is een status quo (+0,2%) ten opzichte van 2022 (899 929 feiten). Het grootste aandeel (30%) van de geregistreerde misdrijven zijn feiten van diefstal en afpersing (271 388), die cijfers blijven globaal genomen relatief stabiel in vergelijking met 2022 (+1,4%). Tot de opvallendste dalers behoort internetfraude.
Sinds het jaar 2000 verzamelt de Federale Politie het totaal aantal feiten dat de Lokale Politie en de Federale Politie jaarlijks registreren in de Algemene Nationale Gegevensbank (ANG). Deze cijfers bieden een zicht op de evolutie van de geregistreerde criminaliteit in België over de jaren heen. Ze moeten met de nodige omzichtigheid bekeken worden: een stijging van de registraties van een bepaald type misdaad, betekent niet noodzakelijk dat die effectief vaker voorkomt. Er kan ook meer aangiftebereidheid bij de bevolking zijn, meer gerichte acties van de politiediensten, een evolutie in onderzoekstechnieken of een veranderde wetgeving.
In 2023 registreerden de Lokale Politie en de Federale Politie in totaal 902 059 criminele feiten in een proces-verbaal. Dit is een status quo (+0,2%) in vergelijking met 2022 (899 929). Verkeersinbreuken zijn niet meegerekend, die maken het voorwerp uit van een aparte rapportage.
Dalende tendens woninginbraken
De feiten van (poging tot) diefstal en afpersing (271 388) in diverse verschijningsvormen (inbraken in gebouwen, voertuigdiefstallen, diefstallen met geweld enz.) vertegenwoordigen het grootste aandeel (30%) van de geregistreerde misdrijven. Er is een lichte stijging ten opzichte van 2022 (+1,4%), maar in vergelijking met het pre-coronatijdperk (311 611 feiten in 2019) is er nog steeds een sterke daling merkbaar (-12,9%).
Meer specifiek vertonen de (pogingen tot) inbraken in gebouwen wel een sterke daling die volledig is toe te schrijven aan de daling (-7,7%) van woninginbraken (van 40 579 in 2022 naar
37 460 in 2023). Dit is het laagste cijfer ooit voor woninginbraken met uitzondering van 2020 en 2021 toen de coronamaatregelen hun stempel drukten op de criminaliteitscijfers. Ondanks deze daling blijven woninginbraken een prioriteit voor de politiediensten, omwille van de grote impact op het veiligheidsgevoel van burgers. 38% van deze registraties betreft ‘pogingen tot inbraak’.
Status quo voertuigdiefstallen
Bij de voertuigdiefstallen blijft het aantal registraties inzake auto- (5 727), moto- (890) en bromfietsdiefstal (2 730) ongeveer status quo in vergelijking met 2022, toen er respectievelijk 5377 (auto-), 914 (moto-) en 2 639 (bromfiets-) diefstallen geregistreerd werden.
Bij de fietsdiefstallen valt wel een lichte daling van 3,6% (-1 111 feiten) te noteren. Zo werden er in 2023 29 763 feiten van fietsdiefstal geregistreerd, waar er in 2022 30 874 registraties waren. Met betrekking tot fietstdiefstallen werd in april 2023 het nationale Mybike-fietsregistratieplatform gelanceerd. Iedereen in België kan zijn of haar fiets daar registreren en identificeren met behulp van een unieke sticker. Die sticker kan potentiële dieven afschrikken. Bovendien kan de politie de rechtmatige eigenaars dankzij dit centrale register meteen identificeren en contacteren.
Zakkenrollerij en grijpdiefstallen in de lift
Zakkenrollerij is één van deze diefstalvormen die een sterke stijging kent (+13,1%). In 2023 registreerden de politiediensten 27 083 feiten van zakkenrollerij, een toename met liefst 3 128 feiten. Hiermee is de stijgende tendens die zich aftekent sinds 2018, maar tijdelijk werd onderbroken tijdens de coronajaren 2020 en 2021, opnieuw ingezet.
De toename is het meest uitgesproken in het Brussels Hoofdstedelijk gewest (+2 810 feiten of +19,6%). De meeste feiten van zakkenrollerij worden voornamelijk gepleegd op de openbare weg en in de spoorweg- en metrostations.
Ook grijpdiefstallen (5 561) en winkeldiefstal (24 021 feiten) kennen een stijging met respectievelijk 15,7% en 3,2%.
Minder internetfraude, maar …
Internetfraude kende de afgelopen jaren een sterk stijgende tendens met quasi een verdrievoudiging van het aantal feiten tussen 2017 (14 174) en 2022 (41 911). In 2023 (40 040 feiten) is voor het eerst een lichte daling merkbaar (-4,5%).
Dit misdrijf omvat diverse vormen van (pogingen tot) oplichting die via het internet zijn gepleegd: fraude bij online kopen en verkopen (bijvoorbeeld iets online kopen maar niets ontvangen), valse loterij, emotiefraude (valse liefdadigheid of vriendschapsfraude), identiteitsfraude (diefstal en misbruik) enz.
In tijden van digitalisering van communicatie en betaalverkeer is deze daling paradoxaal. Is de burger meer alert geworden voor internetfraude? Hebben sensibiliseringsacties en preventiecampagnes effect? Of is er een daling van de aangiftebereidheid bij slachtoffers? De nieuwe Veiligheidsmonitor kan een licht werpen op deze laatste vraag.
Belaging (stalking)
In 2023 zet de stijgende tendens van het aantal geregistreerde feiten van belaging zich voort (+6,8%). Sinds 2017 (21 417) is het aantal feiten met meer dan een kwart gestegen naar 27 833.
Belaging, ook gekend als stalking, is het lastigvallen van een persoon, terwijl men wist of had moeten weten dat dit gedrag de rust van die persoon ernstig zou verstoren. Vaak is stalking de voorbode van een ernstiger misdrijf.
Sinds december 2023 is het mobiel stalkingsalarm op nationaal niveau uitgerold. Dit is een beschermende maatregel voor slachtoffers van huiselijk geweld, samen met het tijdelijke verblijfsverbod, het contactverbod en het niet-openbaar maken van het verblijfsadres. Door in bedreigende situaties op een knop te drukken, waarschuwt het slachtoffer discreet de politie via de noodcentrale.
Let wel: net zoals vorig jaar pleiten we voor de nodige voorzichtigheid bij het vergelijken van de cijfers van zedenmisdrijven. De hervorming van het seksueel strafrecht in 2022 ging gepaard met een andere manier van registreren van de processen-verbaal voor zedenmisdrijven, wat een zekere aanpassingstijd vraagt en wat weerspiegeld wordt in de criminaliteitsstatistieken. De afgelopen jaren hebben politie, justitie en partners gezamenlijk ingezet op het verder professionaliseren van een kwalitatieve aanpak van zedenmisdrijven en de opvang van slachtoffers, onder meer door de verdere uitbouw van Zorgcentra na Seksueel Geweld.
Ontslagnemend minister van Binnenlandse Zaken, Annelies Verlinden:
"De strijd tegen de criminaliteit is een uitdaging waarvoor de Federale Politie en de lokale politiekorpsen zich dag in dag uit inzetten. Inspanningen die lonen, bijvoorbeeld op vlak van woninginbraken. Van het in kaart brengen van rondtrekkende dadergroeperingen in een internationale context tot sensibilisering en preventie, alle schakels zijn belangrijk en dragen bij aan het succes. Daarentegen zien we trends en evoluties, niet in het minst op vlak van cybercriminaliteit, die bijzondere aandacht vragen. Waken over onze virtuele veiligheid is een belangrijke uitdaging waarvan het belang naar de toekomst toe nog zal toenemen in het nu al zeer uitgebreide takenpakket van Politie en Justitie."
Ontslagnemend minister van Justitie Paul Van Tigchelt:
“Criminaliteitsstatistieken fluctueren constant. Politie en Justitie moeten de vinger nauwgezet aan de pols houden en telkens bijsturen waar nodig. Het aantal inbraken daalt bijvoorbeeld, maar het aantal gevallen van zakkenrollerij, grijpdiefstallen en winkeldiefstallen stijgt. Recent ingevoerde maatregelen zoals de lik-op-stukboetes voor o.a. winkeldiefstal, snelrecht voor aangehoudenen en het uitvoeren van de korte gevangenisstraffen zijn hier deels een antwoord op, al moet de politie vooral zichtbaarder worden op straat. Inzake de registratie van internetcriminaliteit is het nog te vroeg om conclusies te trekken. De strijd tegen phishing, waarbij veiligheidsdiensten sneller en haast automatisch beginnen handelen om slachtoffers te beschermen, moet een van de prioriteiten bij uitstek blijven voor Politie en Justitie.”
Alle cijfers* en meer duiding bij enkele stijgers en dalers, zijn beschikbaar via www.stat.federalepolitie.be.
* De cijfers voor 2023 zijn gebaseerd op de gerechtelijke pv’s die op 19 april 2024 geregistreerd waren in de Algemene Nationale Gegevensbank (ANG). Een zeer lichte stijging in de cijfers is nog mogelijk, bijvoorbeeld omwille van de laattijdige registratie van pv’s voor feiten die aan het einde van het jaar plaatsvonden. Sommige feiten – zoals zedenfeiten – worden niet altijd onmiddellijk aan de politie gemeld.